Wiąz szypułkowy – Ulmus laevis Pall.

Wiąz szypułkowy, limak, w. gładki, w. rozpierzchły (Ulmus laevis Pall.); wiązowate (Ulmaceae Mirb.) 

 

Występowanie: pospolity dla Europy środkowej i wschodniej, aż po Kaukaz, na wschód od Uralu. Nie tworzy czystych drzewostanów, lecz występuje jako domieszka w lasach liściastych; w Polsce pospolity. 

Siedlisko: wymagający w stosunku do gleby – potrzebuje gleb żyznych. Dobrze znosi zalanie wodą (do kilkunastu dni). Rośnie w lasach łęgowych wraz z topolami i wierzbami. Odporny na mrozy i zacienienie. 

Opis: drzewo; może osiągać wysokość do 40 m, zwykle 10–35 m. Jego jasny pień jest zazwyczaj dołem charakterystycznie rozszerzony, przechodzący w korzenie szkarpowe (podporowe) w formie listew wspierających. Liście wiązu szypułkowego (długości 6–14 cm) są wybitnie niesymetryczne, wiotkie, eliptyczne lub jajowate, na szczycie zaostrzone; z wierzchniej strony są nagie lub nieco szorstkie, spodem nagie lub miękko owłosione; brzeg podwójnie piłkowany, ząbki pierwszego rzędu wygięte do przodu. Jest to gatunek jednopienny – posiada obupłciowe kwiaty zebrane w pęczki, umieszczone na długich szypułkach. Okwiat 6-dzielny, o orzęsionych brzegach, pręciki 6–8, o fioletowych pylnikach; znamiona słupka białe. Kwitnie od marca do kwietnia. Owocem jest spłaszczony orzeszek, położony centralnie i otoczony szerokim skrzydlakiem, z krótko orzęsionym brzegiem, który ma ułatwić rozsiewanie z pomocą wiatru. Kora płytko się łuszczy.  

Inne cechy i zastosowania: Gatunek lasotwórczy i roślina ozdobna, sadzona w parkach oraz na skwerach. Drzewo to żyje 300–400 lat. Jest odporne na naczyniową chorobę wiązów (grafiozę), wywoływaną przez gatunki grzybów: Ophiostoma ulmi, O. himal-ulmi. Do ich rozprzestrzeniania przyczyniają się korniki. Choroba powoduje zasychanie konarów i gałęzi. Drewno tego gatunku jest mniej cenne niż u wiązu polnego i górskiego. Znajduje zastosowanie w budownictwie wodnym i meblarstwie (m.in. do wyrobu sklejek). Ponadto gatunek jest rośliną żywicielską (podobnie jak inni przedstawiciele tego rodzaju) gąsienic motyla ogończyka wiązowca (Satyrium w-album). 

 

Opracowano na podstawie: 

1979. Mowszowicz, 1979. Pospolite rośliny naczyniowe Polski. Wyd. IV. Warszawa: PWN, s.306.
1980. Szafer, S Kulczyński, B. Pawłowski, 1986. Rośliny Polskie. Warszawa: PWN.
1981. Bugała, 1991. Drzewa i krzewy. Warszawa: PWRiL.
1982. K. Borkowski, R. Tomusiak, P. Zarzyński, 2016. Drzewa Polski. Warszawa: PWN.

Przejdź do mapy