Dżdżownice (Lumbricidae)

Dżdżownice Lumbricidae

Różnorodność organizmów żyjących w glebie nie jest mniejsza niż różnorodność świata na jej powierzchni. W glebach żyje ponad jedna czwarta wszystkich ziemskich gatunków. Organizmy zamieszkujące glebę to tak zwany edafon. Ich łączna biomasa w obszarze leśnym przewyższa znacznie łączną biomasę ptaków i ssaków w tej samej okolicy. Nic więc dziwnego, że bezkręgowce, które opisujemy poniżej mają ogromny wpływ na funkcjonowanie pozostałych organizmów w środowisku, w tym również człowieka. 

Dżdżownice jest to rodzina lądowych i kosmopolitycznych skąposzczetów, które charakteryzują się wyraźną metamerią homonomiczną, czyli podziałem ciała na podobne i powtarzające się segmenty. W Polsce zwierzęta te osiągają od 1-45 cm długości, a ich ciało ma obły i wydłużony kształt. Szczególną cechą dżdżownicowatych jest obecność siodełka (clitellum) składającego się z 6-7 przednich członów tułowia, które są grubsze od pozostałych segmentów. Jest to spowodowane obecnością gruczołów naskórkowych, produkujących wydzielinę niezbędną m.in. do sklejania się osobników podczas kopulacji. W strefie klimatu umiarkowanego dżdżownice odznaczają się największą aktywnością i reprodukcją w okresie marzec-kwiecień oraz wrzesień-październik. W czasie suszy migrują do głębszych warstw gleby, a w zimie, kiedy spowalniają swój metabolizm, wędrują do jej niezamarzniętych miejsc. 

Dżdżownice występują najczęściej w glebach gliniastych, niekwaśnych i żyznych, które są bogate w materię organiczną. Są one saprofagami, które żywią się głównie szczątkami organicznymi pochodzenia roślinnego. Zwierzęta te pełnią istotną rolę w biologii gleby. Przede wszystkim spulchniają glebę poprzez tworzenie w niej licznych korytarzy co sprawia, że jest lepiej napowietrzona i sprawniej przepływa przez nią woda. a wciągając części organiczne w głąb gleby przyczyniają się także do wymieszania ich z jej składnikami mineralnymi. Dodatkowo mikroorganizmy obecne w przewodzie pokarmowym dżdżownic, przekształcają wydalane z jelita substancje i wzbogacają je w witaminy, azot oraz kwasy huminowe, które korzystnie wpływają na żyzność gleb. Szacuje się, że dżdżownice w ciągu 6 miesięcy potrafią przerobić około 1 tonę gleby przypadającej na 1 ha, co skutecznie wpływa na wytwarzanie próchnicy.

Niestety niektóre zabiegi rolne mogą przyczynić się do zmniejszenia liczebności dżdżownic. Stosowanie pestycydów w miejscach występowania tych zwierząt może doprowadzić do spadku ich płodności, wzrostu, zmian w zachowaniu a nawet do śmierci. Nawożenie nawozami mineralnymi (szczególnie siarczanem amonu) oraz zbyt intensywne uprawy roli, mogą mieć również szkodliwy wpływ na ich populacje. Dlatego dostarczanie odpowiedniej ilości pokarmu roślinnego, zrównoważone użytkowanie organicznych i naturalnych nawozów oraz unikanie szkodliwych dla dżdżownic pestycydów mogą przyczynić się do stworzenia idealnych warunków występowania tych zwierząt. 

Przejdź do mapy