Lilak pospolity – Syringa vulgaris L.
Występowanie: pochodzi z rejonów Półwyspu Bałkańskiego; chętnie uprawiany w całej Polsce.
Siedlisko: wykazuje się dużą tolerancją w stosunku do różnego rodzaju gleb; zdecydowanie słabiej rośnie na glebach jałowych i piaszczystych. Najlepiej rozwija się w pełnym słońcu, ale zacienione miejsca też nie są dla niego dużą przeszkodą w rozwoju; odporny na okresy suszy.
Opis: jest gatunkiem mocno rozgałęzionego krzewu lub niewielkiego drzewa, który rozrasta się przez rozłogi, a przez to często tworzy zarośla. Może osiągać do 7 m wysokości. Liście są szerokojajowate, w nasadzie płytkosercowate lub szeroko zaokrąglone, spodem jasnozielone. Jego charakterystycznie czteropłatkowe kwiaty, o silnym bardzo przyjemnym zapachu, zebrane są w kwiatostany typu wiecha. Korona biała zrosłopłatkowa, łatki korony płasko rozpostarte, do 3 razy krótsze od rurki. Kwitnie najintensywniej w maju.
Inne cechy i zastosowania: roślina ozdobna, odporna na zanieczyszczenia. Mimo że jest rośliną nektarodajną, to jego nektar nie jest dostępny dla pszczół ze względu na długą rurkę korony, która uniemożliwia tym owadom dostanie się do środka. Zapylany jest przez motyle. Wykorzystywany w farmacji i kosmetologii, gdyż jest bogaty w wiele substancji aktywnych; z jego kwiatów produkuje się napary lecznicze o właściwościach moczopędnych, stosowane w leczeniu stanów zapalnych pęcherza moczowego oraz przy kamicy nerkowej. Ze względu na piękny zapach kwiatów powszechnie używany jest do produkcji płynów i żeli kąpielowych. Silny rozrost jego rozłogów może być zagrożeniem dla bioróżnorodności na terenach cennych przyrodniczo. Obecnie znanych jest już ponad 1000 odmian tego gatunku, które różnią się przede wszystkim kolorami kwiatów.
Opracowano na podstawie:
- Szafer, S Kulczyński, B. Pawłowski, 1986. Rośliny Polskie. Warszawa: PWN.
- Bugała, 1991. Drzewa i krzewy. Warszawa: PWRiL.
- Witkowska-Żuk, 2013. Rośliny leśne. Warszawa: Multico Oficyna Wydawnicza.