Skoczogonki (Collembola)

Skoczogonki Collembola

Różnorodność organizmów żyjących w glebie nie jest mniejsza niż różnorodność świata na jej powierzchni. W glebach żyje ponad jedna czwarta wszystkich ziemskich gatunków. Organizmy zamieszkujące glebę to tak zwany edafon. Ich łączna biomasa w obszarze leśnym przewyższa znacznie łączną biomasę ptaków i ssaków w tej samej okolicy. Nic więc dziwnego, że bezkręgowce, które opisujemy poniżej mają ogromny wpływ na funkcjonowanie pozostałych organizmów w środowisku, w tym również człowieka. 

Skoczogonki to rząd należący do owadów bezskrzydłych (Apterygota). Są to zwierzęta drobne, osiągające od 1 do 10 mm długości, o różnorodnym zabarwieniu. Najczęściej w glebie występują formy białe, kremowe lub szare, rzadziej  spotykane są osobniki o jaskrawej lub czarnej barwie z metalicznym połyskiem. Skoczogonki mają wydłużony lub kulisty kształt ciała. Na ich głowie, która jest stosunkowo duża, osadzone są czułki składające się z 4-6 członów. Znaczna część gatunków jest ślepa, jednak niektóre z nich mają oczy. Zwierzęta te mają skrócony odwłok składający się z 6 segmentów. Charakterystyczną cechą gatunków skaczących jest obecność widełek skokowych na 4 lub 5 segmencie, które podczas spoczynku są podgięte ku przodowi. Natomiast na trzecim segmencie odwłoka po stronie brzusznej znajdują się szczątkowe odnóża przekształcone w hamowidło, które pełni rolę zaczepki dla widełek skokowych. Skoczogonki w celu poruszania się uwalniają widełki z hamowidła i dzięki temu przesuwają swoje ciało do przodu. 

Te małe owady bytują zarówno w środowiskach wilgotnych jak i silnie przesuszonych. Występują głównie w ściółce leśnej, różnego rodzaju glebach, sezonowo na śniegu a także na powierzchni i w wodach słodkich. Owady te są saprofagami, odżywiają się niższymi roślinami i obumarłymi tkankami roślin wyższych. Niektóre z nich prowadzą drapieżny tryb życia. Odgrywają dużą rolę w glebie pozbawionej dżdżownic i krocionogów, ponieważ biorą aktywny udział w rozdrabnianiu szczątków organicznych, ich przemieszczaniu do głębszych warstw gleby, gdzie ulegają dalszym procesom rozkładu. Dodatkowo niektóre gatunki skoczogonków mogą być wykorzystywane jako wskaźniki zdrowotności gleb leśnych z racji ich wysokiej wrażliwości na zachodzące w glebach zmiany chemiczne. 

Przejdź do mapy